Ως λοχεία ορίζεται το χρονικό διάστημα των έξι εβδομάδων μετά τον τοκετό. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περίοδος για τη γυναίκα, καθώς σηματοδοτεί μια πληθώρα αλλαγών (βιολογικών, ανατομικών, ορμονικών) τόσο στο σώμα όσο και στην ψυχολογία της.
Έως τις 6 αυτές εβδομάδες οι περισσότερες αλλαγές που έχουν γίνει στην εγκυμοσύνη και τον τοκετό υποστρέφουν και το σώμα επανέρχεται σταδιακά περίπου στην ίδια κατάσταση όπως πριν από την εγκυμοσύνη.
Παράλληλα η λεχωΐδα προσαρμόζεται στη νέα της πλέον ζωή, με ένα νέο μέλος στην οικογένεια της και η περίοδος αυτή είναι περίοδος ψυχολογικών και συναισθηματικών αλλαγών.
Αμέσως μετά τον τοκετό συμβαίνει στο σώμα μια σειρά από μεταβολές, απότομες και αιφνιδιαστικές όπως απότομη μείωση του βάρους, εξαφάνιση της κοιλιάς, αλλαγές στην πίεση του αίματος, αλλαγές στην παραγωγή των ορμονών, μεταβολές στο μέγεθος του στήθους, μείωση μεγέθους της μήτρας.
Όλες αυτές οι αλλαγές έχουν ως σκοπό να επιστρέψει το σώμα στην κατάσταση που ήταν πριν από την εγκυμοσύνη.
Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου είναι τα λόχια, υγρά που εκκρίνονται από τον κόλπο και είναι αιματηρές εκκρίσεις που αποτελούνται από υπολείμματα αμνιακού, φθαρτού καθώς και από νεκρά ερυθροκύτταρα και λευκοκύτταρα.
Τις 2-3 πρώτες μέρες είναι άφθονα, αιματηρά και μεγαλύτερα σε ποσότητα, σταδιακά όμως μειώνεται η ποσότητά τους και γίνονται καφεοειδή καταλήγοντας σε μορφή βλεννών ροζ χρώματος. Σε ποσότητα και μορφή μοιάζουν με την περίοδο.
Η μήτρα αμέσως μετά τον τοκετό φτάνει στο ύψος του ομφαλού της μητέρας. Η παλινδρόμηση της επιτυγχάνεται με συσπάσεις τις οποίες προκαλεί και η έκκριση της ορμόνης ωκυτοκίνης που εκκρίνεται με το θηλασμό. Οι συσπάσεις θυμίζουν κάπως τους πόνους της περιόδου και ονομάζονται υστερόπονοι που σπάνια επιμένουν μετά την τρίτη ή τέταρτη μέρα. Συχνά οι πόνοι αυτοί είναι έντονοι κατά τον θηλασμό.
Την παλινδρόμηση βοηθά επίσης η τακτική ούρηση, η κίνηση και η κένωση του εντέρου. Δύο εβδομάδες μετά τον τοκετό η μήτρα συρρικνώνεται τόσο, ώστε να έρθει στο ύψος της ηβικής σύμφυσης. Ο τράχηλος παράλληλα, αρχίζει να κλείνει ενώ τυχόν οιδήματα και κιρσοί εξαφανίζονται σύντομα.
Ο κόλπος επανέρχεται και αυτός στο φυσιολογικό του μέγεθος κάτω από την επίδραση των οιστρογόνων καθώς προοδευτικά αποκαθίσταται η ωοθηκική λειτουργία. Σε γυναίκες που θηλάζουν, η επάνοδος του κολπικού επιθηλίου γίνεται αργότερα λόγω της υποιστρογοναιμίας (συνέπεια της υπερπρολακτιναιμίας λόγω θηλασμού).
Οι μαστοί έχουν υποστεί αλλαγές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ώστε να προετοιμαστούν για το θηλασμό. Αμέσως με την έξοδο του πλακούντα λόγω της πτώσης των οιστρογόνων και με τη συνεχόμενη παραγωγή προλακτίνης εγκαθίσταται η γαλουχία. Τις δυο - τρεις πρώτες μέρες μετά τον τοκετό από το στήθος της λεχώνας αρχίζει να ρέει το πύαρ ή πρωτόγαλα.
Μεταξύ τρίτου και τετάρτου 24ώρου η λεχώνα αρχίζει σιγά - σιγά να αισθάνεται το στήθος της βαρύ και γεμάτο. Αυτό σημαίνει ότι έρχεται το μεταβατικό γάλα το οποίο είναι περισσότερο σε ποσότητα ενώ το ώριμο γάλα έρχεται περίπου το έβδομο με δέκατο 24ωρο. Όσο ο θηλασμός διατηρείται και αδειάζει ο μαστός, αυξάνεται και η παραγωγή γάλακτος.
Αν η γυναίκα δεν θηλάζει η περίοδος έρχεται μετά από 6-8 εβδομάδες, ενώ αν θηλάζει μετά από 4-6 μήνες αν και δεν υπάρχει στάνταρ σε αυτό.
Η πρώτη περίοδος μπορεί να είναι μεγαλύτερη σε ποσότητα αίματος από την συνηθισμένη. Ο ερχομός της περιόδου δεν αναστέλλει την δυνατότητα θηλασμού, αντίθετα μάλιστα οι γυναίκες ενθαρρύνονται να συνεχίζουν με πάθος το θηλασμό.
Στην περίοδο της εγκυμοσύνης και με αυξημένο το μέγεθος των μαστών, αποθηκεύονται 2-4 κιλά λίπους στο γυναικείο σώμα προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως πηγή ενέργειας για την παραγωγή γάλακτος ενώ γίνονται ορμονικές αλλαγές που επιτρέπουν την έκκριση γάλακτος αμέσως μετά τον τοκετό. Είτε η γυναίκα θελήσει να θηλάσει είτε όχι, ο οργανισμός της και το σώμα της προετοιμάζεται για τον θηλασμό.
Για να είναι το γάλα της θηλάζουσας μητέρας ποιοτικά και ποσοτικά επαρκές ώστε να τρέφεται σωστά το νεογνό, θα πρέπει η διατροφή της να πληρεί κάποιες προϋποθέσεις.
Οι ενεργειακές ανάγκες μιας γυναίκας που θηλάζει αποκλειστικά δεν διαφοροποιούνται σημαντικά από εκείνες που είχε στην εγκυμοσύνη της, διότι και στην εγκυμοσύνη χρειάζονται περίπου 300 - 350 θερμίδες την ημέρα περισσότερες από τις φυσιολογικές ιδιαίτερα από το 2ο τρίμηνο και μετά. Οι υπόλοιπες ενεργειακές ανάγκες καλύπτονται από τα αποθέματα λίπους.
Επειδή στο θηλασμό "ακούγονται" και "λέγονται" διάφορα (τι πρέπει να τρώτε και τι όχι) σαν βασική ιδέα πρέπει να έχουμε ότι το παιδί που θηλάζει μια μαμά που δεν έχει και το καλύτερο διαιτολόγιο, είναι πολύ πιο ασφαλές και υγιές από το παιδί που δε θηλάζει καθόλου τη μαμά που κάνει την ιδανική διατροφή.
Μια ισορροπημένη διατροφή με φυσιολογική ποικιλία είναι ό,τι χρειάζεται. Η μητέρα που θηλάζει πρέπει να τρώει ανάλογα με την όρεξη της, όχι με το ζόρι. Η σημαντικότερη αλήθεια που μια θηλάζουσα μητέρα πρέπει να έχει πάντα κατά νου, είναι ότι το γάλα μιας μητέρας που δεν κάνει ιδανική διατροφή, είναι πολύ καλύτερο από το ξένο γάλα αγελάδας για βρέφη.
Επίσης να τονίσουμε ότι η θηλάζουσα μητέρα παραμένει γυναίκα οπότε είναι λογικό να την απασχολούν θέματα όπως η εμφάνιση της και το σωματικό της βάρος.
Η προσπάθεια για να χαθούν τα κιλά της εγκυμοσύνης -πάντα με ισορροπημένη διατροφή και ποτέ με εξαντλητικές δίαιτες- θα πρέπει ιδανικά να ξεκινήσει αφού έρθει η πρώτη έμμηνος ρύση μετά τον τοκετό. Ο λόγος είναι ότι μετά την πρώτη περίοδο θα μειωθεί η κατακράτηση υγρών και μόνο τότε θα μπορεί να έχει μια πραγματική «εικόνα» για το βάρος της και για το πόσο απέχει από αυτό που θεωρεί ιδανικό για το σώμα της.
Μια γυναίκα που έχει γεννήσει φυσιολογικά, μπορεί να επανέλθει στις δραστηριότητές της αρκετά σύντομα, μετά τον τοκετό. Εάν όμως έχει γίνει καισαρική τομή, ο οργανισμός θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να επανέλθει. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κανόνας. Κάθε γυναίκα έχει τους δικούς της ρυθμούς και τις δικές της ανάγκες και αυτή καθορίζει πότε και αν μπορεί να επανέλθει πλήρως στις όποιες δραστηριότητες της.
Συστήνεται ξεκούραση για τουλάχιστον 4-6 εβδομάδες πριν ξεκινήσετε γυμναστική αν γεννήσατε κολπικά ή 6-8 εβδομάδες αν γεννήσατε με καισαρική.
Μετά τον τοκετό χάνονται 5-7 κιλά που αντιστοιχούν στο έμβρυο, το αμνιακό υγρό, τον πλακούντα και την μείωση του ολικού όγκου αίματος αλλά και την σταδιακή απώλεια των υγρών που έχουν κατακρατηθεί. Η γυμναστική, ο θηλασμός και η σωστή διατροφή επαναφέρουν το βάρος του σώματος στα επιθυμητά επίπεδα.
Η άσκηση, το διάστημα αυτό, είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική καθώς βοηθά τους μύες των κοιλιακών τοιχωμάτων και του περινέου να επανακτήσουν την ελαστικότητα τους και να επανέλθουν στην προ της εγκυμοσύνης κατάσταση. Το μόνο που δεν επανέρχεται πλήρως είναι οι ραβδώσεις στο δέρμα που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Έχει διαπιστωθεί, ότι η άσκηση μέτριας έντασης που δεν καταπονεί και κουράζει τον οργανισμό, δεν επηρεάζει τη διαδικασία του θηλασμού.
Το ιδανικό σενάριο περιλαμβάνει γυμναστική 2-3 φορές την εβδομάδα για μία ώρα σε συνδυασμό με καλό ύπνο και σωστή διατροφή.
Η περίοδος της λοχείας είναι μια αρκετά επώδυνη φάση στην ζωή κάθε γυναίκας αφού η ψυχολογία της έχει επηρεαστεί και το σώμα της έχει αλλάξει. Η γυναίκα συχνά παραμελεί τον σύντροφο της δίνοντας όλη της τη δύναμη στο παιδί ενώ μετά από έναν τοκετό, το γυναικείο σώμα έχει υποστεί καταπόνηση και χρειάζεται αρκετό χρονικό διάστημα να επανέλθει στην πρότερη κατάσταση του.
Ιδιαίτερα εάν υπάρχει κάποια τομή στο περίνεο, τότε μια ερωτική συνεύρεση σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά τον τοκετό μπορεί να είναι επώδυνη και δυσάρεστη ενώ επιπλέον λόγω και των μειωμένων οιστρογόνων, η λεχώνα διαπιστώνει κολπική ξηρότητα.
Σίγουρα η λίμπιντο της δεν είναι ανεβασμένη και δεν έχει καμία ερωτική διάθεση ενώ το μωρό ξυπνάει σχεδόν ανά τρεις με τέσσερις ώρες για άλλαγμα, τάισμα, μπάνιο. Ο ύπνος της είναι διακεκομμένος και μειωμένος ενώ νιώθει κουρασμένη κι αδύναμη.
Που διάθεση λοιπόν για σεξ;
Η κατάσταση αυτή βελτιώνεται προοδευτικά και σχεδόν αποκαθίσταται λίγες εβδομάδες μετά τον τοκετό. Αν δεν είστε έτοιμη να επιστρέψετε στη σεξουαλική ζωή δεν υπάρχει λόγος να πιεστείτε. Η διάθεση για σεξ κάποια στιγμή θα επιστρέψει, αρκεί να προσπαθήσετε κι εσείς, εξάλλου τρώγοντας έρχεται η όρεξη!
Η χρήση ειδικού λιπαντικού θα βοηθήσει στη μείωση της κολπικής ξηρότητας και του πιθανού πόνου. Αν έχετε θέμα με το στήθος σας και δεν το νιώθετε πλέον ως ερωτογενή ζώνη καθώς κατά καιρούς είναι πάρα πολύ ευαίσθητο στο άγγιγμα ή τη σεξουαλική διέγερση, δείξτε στο σύντροφό σας τι είδους αγγίγματα σας είναι ευχάριστα.
Μπορείτε να ανησυχείτε ότι το στήθος σας θα βγάλει γάλα σε ακατάλληλη στιγμή οπότε φροντίστε να θηλάσετε το μωρό πριν από τη σεξουαλική επαφή. Πολλές γυναίκες ανακαλύπτουν ότι στον οργασμό το στήθος τους βγάζει γάλα. Αυτό είναι φυσιολογικό. Με το πέρασμα του χρόνου και όσο ο θηλασμός του μωρού μπαίνει σε τάξη, αυτό δεν θα συμβαίνει τόσο συχνά.
Να είστε σίγουρες, επίσης, ότι το μωρό θα ξυπνήσει στην πιο ακατάλληλη στιγμή. Αντιμετωπίστε το με χιούμορ και υπομονή.
Όποτε κι αν αποφασίσετε να κάνετε ξανά σεξ με το σύντροφό σας, είναι σημαντικό να επιλέξετε με προσοχή τη σωστή μέθοδο αντισύλληψης.
Πολλές γυναίκες θεωρούν ότι κατά τη διάρκεια του θηλασμού δεν μπορούν να μείνουν έγκυες, καθώς πράγματι ο θηλασμός μπορεί να λειτουργήσει αντισυλληπτικά, μειώνοντας την πιθανότητα για ωορρηξία. Δεν την αποκλείει όμως.
Η ωορρηξία κατά μέσο όρο πραγματοποιείται τρεις εβδομάδες μετά τον τοκετό. Οπότε καλό θα ήταν το ζευγάρι να είναι καλά ενημερωμένο για αυτό και να λάβει τις κατάλληλες προφυλάξεις πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού τους.
Στη λοχεία, ένα μεγάλο ποσοστό των γυναικών (σχεδόν 80%), παρουσιάζουν κακή διάθεση και ψυχολογία (τα λεγόμενα baby blues) που μπορεί να φτάσουν μέχρι τη λεγόμενη επιλόχειο κατάθλιψη (αν και μερικές φορές δεν πρέπει να συγχεόνται οι δύο όροι).
Η συναισθηματική αυτή αντίδραση χαρακτηρίζεται από ευσυγκινησία, αίσθημα κόπωσης και ευερεθιστότητα, που εμφανίζονται αμέσως μετά τον τοκετό ή αφού περάσουν λίγες εβδομάδες.
Η λεχωΐδα ενδέχεται να ξεσπά σε αναίτια κλάματα, να είναι συναισθηματικά ευάλωτη, να βρίσκεται σε σύγχυση.
Κατά την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και τις ημέρες μετά τον τοκετό, έχει γίνει το επίκεντρο της προσοχής τόσο της οικογένειας όσο και του φιλικού της περιβάλλοντος. Παράλληλα δεν νιώθει το ίδιο αρεστή από το σύντροφό της, λόγω των αλλαγών στο σώμα της από την εγκυμοσύνη, θέλει όμως να φροντίζει τον εαυτό της και κυρίως το μωρό της και όλα αυτά είναι αρκετά για να την φορτίσουν συναισθηματικά.
Καθησυχάζουμε λέγοντας πως η κατάσταση αυτή, μέχρι ενός σημείου, είναι φυσιολογική. Οφείλεται στις φυσιολογικές ορμονικές αλλαγές που πραγματοποιούνται στον οργανισμό της λεχωΐδας, στο στρες που δημιουργούν οι απότομες και αυξημένες ευθύνες, στην έλλειψη ύπνου αλλά και σε τυχόν προδιάθεση της.
Πολύτιμη για την ψυχολογία της γυναίκας είναι η στήριξη που μπορεί να της προσφέρει ο περίγυρος της και ειδικότερα ο σύζυγος της. Η ξεκούραση, όσο αυτή είναι δυνατή, η σωστή διατροφή, οι μικρές έξοδοι από το σπίτι και η αλλαγή παραστάσεων βοηθούν πολύ.
Είναι σημαντικό είναι να μην ξεχνάμε πως η κακή αυτή ψυχολογία κατά τη λοχεία είναι φυσιολογική αλλά και παροδική. Ο χρόνος γιατρεύει τα πάντα -ψυχραιμία λοιπόν- η λοχεία θα περάσει και αυτή!