Η Εφηβική Γυναικολογία είναι ο κλάδος της γυναικολογίας που ασχολείται με την υγεία των κοριτσιών από τη γέννηση μέχρι την ενηλικίωση, εστιάζοντας στην αναπαραγωγική υγεία και την αντιμετώπιση προβλημάτων όπως οι διαταραχές περιόδου, οι αιδοιοκολπίτιδες και η ενημέρωση για θέματα αντισύλληψης και σεξουαλικής υγείας.
Η προσέγγιση του κοριτσιού (παιδιού ή έφηβης) πρέπει να γίνεται με ευαισθησία και διακριτικότητα, να εστιάζει στην παροχή συμβουλών και προληπτικής φροντίδας και οι εξετάσεις γίνονται με τη συναίνεση του κοριτσιού αφού την ενημερώσουμε για την αναγκαιότητα τους.
Σε νεογέννητα κορίτσια οι πιο συχνές περιπτώσεις παθολογίας αποτελούν τα αμφίβολα έξω γεννητικά όργανα ή ο βλεννόκολπος (συγκέντρωση βλέννας στον κόλπο) οι οποίες όμως συνήθως έχουν διαγνωστεί στο μαιευτήριο κατά τη γέννηση.
Τα κορίτσια αυτά πρέπει να εξετάζονται από ειδικό γυναικολόγο παιδιών και εφήβων όσο και από παιδίατρο.
Στην παιδική ηλικία τα γυναικολογικά προβλήματα είναι συχνά, αλλά μερικές φορές δεν γίνονται αντιληπτά και δεν αντιμετωπίζονται με την απαιτουμένη προσοχή από τους γονείς.
Τα προβλήματα αυτά μπορεί να προκαλέσουν ανησυχία και σύγχυση όταν αποκαλυφθούν. Οι γονείς και τα κορίτσια πρέπει να γνωρίζουν ότι για τα προβλήματα αυτά υπάρχουν άκρως αποτελεσματικές μέθοδοι θεραπείας και αντιμετώπισης.
Τα συχνότερα λοιπόν προβλήματα στην παιδική ηλικία είναι οι αιδοιοκολπIτιδες, η σύμμιση χειλέων του αιδοίου (σημαίνει κλείσιμο από συνένωση), οι τραυματισμοί και η πρώιμη ήβη.
Αιδοιοκολπίτιδες
Οι αιδοιοκολπίτιδες αποτελούν τη συχνότερη γυναικολογική πάθηση στα μικρά παιδιά κυρίως ηλικίας 2-8 ετών με συχνές μάλιστα υποτροπές.
Ενοχοποιητικοί παράγοντες είναι η χρήση της πάνας (στα μικρότερα παιδιά), η κακή υγιεινή σε δημόσιους χώρους π.χ στο σχολείο και η απειρία - απροσεξία των μικρών παιδιών σε θέματα ατομικής υγιεινής μετά από τη χρήση της τουαλέτας.
Τα συχνότερα συμπτώματα είναι εξωτερικός ερεθισμός στα γεννητικά όργανα (καύσος), δυσάρεστη οσμή, αυξημένα κολπικά υγρά με αλλαγή στο χρώμα τους, φαγούρα, πόνος στην ούρηση.
Τα συχνότερα μικροβιακά αίτια είναι μικρόβια από το έντερο επειδή κόλπος και ποπός γειτνιάζουν και εδώ έρχεται και το θέμα της ατομικής υγιεινής που αναφέραμε.
Θα πρέπει επίσης να αναφέρουμε ότι σε αυτή την ηλικία δεν υπάρχουν ακόμα οιστρογόνα και έτσι τα κορίτσια είναι περισσότερο ευπαθή σε λοιμώξεις καθώς οι ιστοί της περιοχής είναι πιο λεπτοί και πιο ευαίσθητοι.
Για τη διάγνωση κάνουμε μια καλλιέργεια κολπικού υγρού προσεκτικά, σεβόμενοι την ανατομία της περιοχής πάντα με την παρουσία του γονέα. Αν υποψιαζόμαστε παράσιτα μπορεί να διενεργηθεί και ένα tape test.
Σε περιπτώσεις συχνών υποτροπών (θεραπεύουμε και επανέρχεται) θα πρέπει να σκεφτούμε και την περίπτωση ξένου σώματος.
Σύμμιση χειλέων του αιδοίου
Η σύμμιση των μικρών χειλέων του αιδοίου είναι μια συχνή κατάσταση όπου τα χείλη του αιδοίου κολλούν, ενώνονται μεταξύ τους και κλείνουν την είσοδο του κόλπου. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγή στην φορά της ούρησης ή σε σταγονοειδή ούρηση. Προκαλείται από την έλλειψη σε αυτή την ηλικία των οιστρογόνων και από συνυπάρχουσα αιδοιοκολπίτιδα.
Δεν είναι επικίνδυνη, δεν συνδέεται με κάποια άλλη πάθηση και δεν επηρεάζει τη μελλοντική γονιμότητα ή τη σεξουαλική ζωή του κοριτσιού. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η σύμμιση διορθώνεται κατά την εφηβεία με την έλευση της εμμήνου ρύσης και της αύξησης των οιστρογόνων.
Αν θέλουμε μπορούμε να δώσουμε θεραπεία με τοπικά οιστρογόνα. Η χειρουργική διάνοιξη υπό αναισθησία χρειάζεται σπάνια και την αποφεύγουμε καθώς η σύμμιση υποτροπιάζει (επιστρέφει).
Πρώιμη ήβη
Η εφηβεία ή ενήβωση ή ήβη είναι το ίδιο πράγμα. Είναι η διαδικασία σωματικής, ψυχολογικής και ορμονικής ανάπτυξη του κοριτσιού προς την ενηλικίωση.
Πρώιμη ήβη έχουμε όταν υπάρχουν σημάδια ενήβωσης, δηλαδή ανάπτυξη του μαστού πριν τη ηλικία των 8 ετών στα κορίτσια και αύξηση του μεγέθους των όρχεων πριν την ηλικία των 9 ετών στα αγόρια.
Δεν θα πρέπει να συγχέουμε την πρώιμη ήβη με την πρώιμη αδρεναρχή που περιλαμβάνει τριχοφυΐα εφηβαίου ή μασχαλών, ακμή ή αλλαγή στην οσμή του ιδρώτα.
Τραυματισμοί
Οι τραυματισμοί των γεννητικών οργάνων είναι πολύ συχνοί στα μικρά κορίτσια. Οφείλονται συνήθως σε μηχανικά αίτια (πτώση από ποδηλάτα, από καρέκλα κλπ). Μπορεί να προκληθούν μώλωπες, αιματώματα και ρήξεις του αιδοίου, της κλειτορίδας, των μικρών χειλέων.
Όλα τα παιδιά που παρουσιάζουν τραύμα στα γεννητικά όργανα πρέπει να αξιολογούνται για την πιθανότητα σεξουαλικής κακοποίησης.
Τα συχνότερα προβλήματα των εφήβων κοριτσιών είναι:
Aνωμαλίες της περιόδου
Οι διαταραχές του καταμήνιου κύκλου όπως η απουσία εμμήνου ρύσεως (αμηνόρροια) ή η εμμηνορυσία ανά μεγάλα χρονικά διαστήματα (αραιομηνόρροια) είναι από τα συχνότερα θέματα στις εφήβους. Είναι κάτι φυσιολογικό μέχρι οι ορμόνες να βρουν την ισορροπία τους και να σταθεροποιηθεί ο κύκλος. Από τα πιο σημαντικά προβλήματα των εφήβων είναι το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών. Η διάγνωση πρέπει να γίνεται με πολύ προσοχή και να βασίζεται σε συγκεκριμένα διαγνωστικά κριτήρια καθώς πολλοί επαγγελματίες υγείας βάζουν την ταμπέλα του συνδρόμου χωρίς να ισχύει τις περισσότερες φορές.
Πόνος στην περίοδο
Ο πόνος κατά τη διάρκεια της περιόδου είναι ένα σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όλες οι γυναίκες (και οι έφηβες).
Ο πόνος είναι κάτι το φυσιολογικό μιας και η μήτρα κάνει συσπάσεις στην προσπάθειά της να αποβάλλει το αίμα και τον κατεστραμμένο βλεννογόνο από το εσωτερικό της. Εϊναι μια φυσιολογική αντίδραση του σώματος στην ορμονική προσαρμογή της εφηβείας.
Θέματα σχετιζόμενα με την σεξουαλικότητα
Η σημερινή έφηβος έχει πληθώρα τρόπων ενημέρωσης. Αυτό δεν είναι πάντα υπέρ της. H πρόληψη και η σωστή ενημέρωση, που γίνεται με μια απλή επίσκεψη και συζήτηση με τον γυναικολόγο (παρουσία της μαμάς της ή/και όχι) είναι πολύ σημαντική τώρα που ξεκινά τη μετάβαση της στη σεξουαλική της ζωή. Η άγνοια και η παραπληροφόρηση που υπάρχει στους έφηβους σχετικά με την αντισύλληψη, αυξάνει πολύ τον αριθμό των ανεπιθύμητων κυήσεων καθώς και τη λάθος αντιμετώπιση αυτών. Από την άλλη η ανίχνευση του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων-κονδυλωμάτων (HPV) στην εφηβική περίοδο αποτελεί το πλέον στρεσογόνο εύρημα και πολύ συχνά οδηγεί σε αχρείαστες θεραπείες.
Θέματα σχετιζόμενα με την εμφάνιση του σώματος
H ανισομαστία (διαφορά στο μέγεθος των μαστών) και η εμφάνιση των εξωτερικών γεννητικών οργάνων (χειλέων του αιδοίου) είναι προβλήματα σχετιζόμενα με την εικόνα του σώματος που απασχολούν τις εφήβους.
Η γυναικολογική εξέταση είναι δύσκολη για ένα παιδί ή μια έφηβη. Στόχος μας πρέπει να είναι να προστατέψουμε την υγεία του μικρού κοριτσιού και της νέας εφήβου πάντα επιστημονικά, τεκμηριωμένα και με απόλυτο σεβασμό στην παιδικότητα της.