Οι HPV (Human Papilloma Viruses – Ιοί των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων) είναι μια μεγάλη οικογένεια ιών που προσβάλλουν γυναίκες και άνδρες.
Σχετίζονται με την ανάπτυξη οξυτενών κονδυλωμάτων, καρκίνων του γεννητικού συστήματος (τράχηλος, κόλπος, αιδοίο, πέος) του πρωκτού και του στοματοφάρυγγα.
Υπάρχουν πάνω από 100 τύποι HPV οι οποίοι κατατάσσονται με βάση τη διαφορετικότητα στο DNA τους, αλλά 14 από αυτούς σχετίζονται με την εμφάνιση καρκίνων.
Η μόλυνση από τον HPV είναι σήμερα η πιο συχνή σεξουαλικώς μεταδιδόμενη μόλυνση σε γυναίκες και άνδρες.
Περίπου 50 - 75% των σεξουαλικά ενεργών ανδρών και γυναικών θα αποκτήσουν κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής τους λοίμωξη από τον ιό HPV.
Η μόλυνση είναι πιο συχνή στις νεαρές ηλικίες λόγω της συχνής αλλαγής σεξουαλικών συντρόφων.
Ο HPV εισέρχεται στον οργανισμό από μικροαμυχές που δημιουργούνται κυρίως κατά τη σεξουαλική επαφή και τη στοματική σεξουαλική επαφή.
Απαιτείται άμεση τριβή με δέρμα ή με βλεννογόνο που φέρει αλλοιώσεις από HPV, για να εισχωρήσει ο ιός στο επιθήλιο μέσω λύσης της συνέχειας του βλεννογόνου. Γι’ αυτό η σεξουαλική επαφή αποτελεί τον ευκολότερο τρόπο μετάδοσης για τον HPV.
Σε κοινή χρήση πετσετών και εσωρούχων με μολυσμένα άτομα υπάρχει ελάχιστη πιθανότητα μετάδοσης ενώ δεν υπάρχει μετάδοση από τη χρήση κοινής τουαλέτας, κοινοχρήστους χώρους, κοινά αντικείμενα κλπ.
Οι συνήθεις στόχοι του HPV είναι το δέρμα και οι βλεννογόνοι του κατώτερου γεννητικού συστήματος, της περιοχής του πρωκτού και του στοματοφάρυγγα.
Οι HPV χαμηλού κινδύνου (6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 62, 70, 71, 72, 81, 83, 84, 85, 89) προκαλούν κατά κανόνα καλοήθεις αλλοιώσεις. Οι πιο γνωστές από αυτές είναι τα οξυτενή κονδυλώματα (δείτε εδώ).
Το 90% των οξυτενών κονδυλωμάτων προκαλούνται από τους HPV 6 και 11.
Οι HPV υψηλού κινδύνου (16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68) μπορεί υπό κατάλληλες συνθήκες να προκαλέσουν καρκίνους σε διάφορα όργανα (τράχηλος μήτρας, κόλπος, αιδοίο, πρωκτός, πέος, στοματοφάρυγγας).
Η εμμένουσα λοίμωξη με τους υψηλής επικινδυνότητας υποτύπους του ιού HPV και η τάση τους να ενσωματώνονται στο ανθρώπινο DNA οδηγεί σε προκαρκινικές αλλοιώσεις ήτοι ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία τραχήλου (CIN), ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία του αιδοίου (VIN), ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία του πέους (PIN) και ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία του πρωκτού (AIN). Αυτές είναι προ-καρκινικές δυσπλασίες και ενδέχεται να εξελιχθούν σε καρκίνο.
Το τεστ Παπανικολάου χρησιμοποιείται για να εντοπίσει κυτταρικές ανωμαλίες (προάγγελος δυσπλασιών) και την πιθανή ύπαρξη του HPV. Έτσι, γίνεται δυνατή η χειρουργική αφαίρεση προ-καρκινικών αλλοιώσεων, πριν εξελιχθούν σε καρκίνο του τραχήλου.
Τα οξυτενή κονδυλώματα που αναπτύσσονται στα εξωτερικά γεννητικά όργανα είναι εμφανή με γυμνό μάτι. Οι υπόλοιπες HPV βλάβες (π.χ στον τράχηλο) χρειάζονται ιατρική εξέταση για να εντοπιστούν όπως το τεστ Παπ και η κολποσκόπηση.
Παρόλο που η μόλυνση είναι πολύ συχνή στον πληθυσμό, ο καρκίνος δεν είναι τόσο συχνός.
Συνήθως έχουμε μια παροδική φλεγμονή, η οποία αντιμετωπίζεται στις περισσότερες περιπτώσεις από το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Σε περιπτώσεις με επιμένουσα ή υποτροπιάζουσα φλεγμονή, από HPV υποτύπους υψηλού κινδύνου υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να δημιουργηθούν προκαρκινικές αλλοιώσεις και καρκίνος.
Οι τρόποι πρόληψης είναι οι εξής:
Η σωστή έκφραση είναι εμβόλιο κατά του ιού HPV (ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων) καθώς προσβάλλονται άνδρες και γυναίκες από τον ιό.
Το εννέα-δύναμο HPV-9 εμβόλιο περιλαμβάνει, εκτός από τους 16 και 18, τους τύπους 31, 33, 45, 52 και 58 καθώς και τους μη ογκογόνους τύπους 6 και 11 (αυτούς που προκαλούν κονδυλώματα).
Στην Ελλάδα τα ασφαλιστικά ταμεία καλύπτουν τον δωρεάν εμβολιασμό για αγόρια και κορίτσια ηλικίας 9-18 ετών με βάση το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Παιδιών και Εφήβων 2022.
Το εμβόλιο χορηγείται με ενδομυϊκή ένεση στο πάνω μέρος του μπράτσου (δελτοειδής μυς) ή στην άνω προσθιοπλάγια περιοχή του μηρού και γίνεται σε 3 δόσεις για κορίτσια και αγόρια 15-18 ετών ενώ για ηλικίες 9-15 ετών χορηγείται σε 2 δόσεις.
Ο εμβολιασμός συστήνεται ακόμη και αν τα άτομα έχουν θετικό HPV DNA test. Η διενέργεια HPV DNA test δεν είναι απαραίτητη πριν τη διενέργεια του εμβολιασμού σε καμία ηλικιακή ομάδα.
Πρέπει να μην έχει κάποιος επαφές για να το κάνει;
Είμαι 100% καλυμμένη από τον καρκίνο;
Αν έχω εμβολιαστεί με το δι-δύναμο ή με το τετρα-δύναμο εμβόλιο, απαιτείται επανεμβολιασμός;
Έχει ανεπιθύμητες ενέργειες;
Επιτρέπεται ο εμβολιασμός με το HPV εμβόλιο κατά την κύηση; Κατά τον θηλασμό;
Δεν υπάρχει κάποιο φάρμακο που να θεραπεύει τον ιό.
Αυτό που θεραπεύουμε είναι τις αλλοιώσεις που προκαλεί o HPV στον τράχηλο της μήτρας και όχι τον ίδιο τον HPV-ιό.
Ο ιός παραμένει στα επιθήλια του γεννητικού συστήματος για μεγάλο χρονικό διάστημα ή και για πάντα.
Οι υποτροπές των αλλοιώσεων είναι λίγες και εάν οι ασθενείς παρακολουθούνται δεν υπάρχει κίνδυνος. Όπου κριθεί σκόπιμο επεμβαίνουμε και καταστρέφουμε ή αφαιρούμε αλλοιώσεις (οξυτενή κονδυλώματα ή προκαρκινικές). Ο ιός παραμένει στο κατώτερο γεννητικό σύστημα σε μια ανενεργή μορφή όταν τον αντιμετωπίζει το ανοσοποιητικό μας σύστημα.
Οι αλλοιώσεις από τον ιό στον τράχηλο αντιμετωπίζονται συντηρητικά ή και χειρουργικά με μία πολύ απλή διαδικασία, ανώδυνα, με τοπική αναισθησία. Το τμήμα του τραχήλου που θα χρειαστεί να αφαιρεθεί αναγεννάται κατά 90% μέσα στους επόμενους 6 μήνες, έτσι δεν υπάρχει κανένα έλλειμμα στον τράχηλο της μήτρας.
Είναι πολύ σημαντική η διακοπή του καπνίσματος.
Το κάπνισμα εξασθενεί την άμυνα μας απέναντι στους HPV. Για την ακρίβεια, μειώνει τη δράση ορισμένων κυττάρων του ανοσοποιητικού μας συστήματος που είναι υπεύθυνα για την καταστολή του ιού, σε τοπικό επίπεδο, στους ιστούς του κατώτερου γεννητικού συστήματος.
Έχει αποδειχθεί επίσης ότι καρκινογόνες ουσίες του καπνού (που ανιχνεύονται στη βλέννη του τραχήλου της μήτρας της καπνίστριας) μπορεί να δράσουν συνεργικά στην καρκινογένεση.
Οι καπνίστριες βρίσκονται σε πολλαπλάσιο κίνδυνο για εμφάνιση προκαρκινικών αλλοιώσεων και καρκίνου τραχήλου μήτρας σε σχέση με τις μη καπνίστριες.
Στη σημερινή εποχή είναι συχνό μια εγκυμοσύνη να συνυπάρχει με κονδυλώματα και λοίμωξη από τον ιό HPV.
Καλό είναι στην πρώτη επίσκεψη της εγκυμοσύνης να γίνει ένα τεστ Παπ εφόσον η γυναίκα δεν έχει κάνει πρόσφατα. Η λήψη του τεστ Παπ δεν είναι επικίνδυνη στην εγκυμοσύνη καθως η λήψη κυττάρων από τον ενδοτράχηλο γίνεται με τη χρήση βαμβακοφόρου στυλεού και όχι με βουρτσάκι.
Στη συνέχεια της εγκυμοσύνης ο τράχηλος ελέγχεται κολποσκοπικά και μπορεί να επαναληφθεί το τεστ Παπ ή να παρθούν και βιοψίες από τον τράχηλο, επίσης χωρίς κίνδυνο για την κύηση.
Λίγους μήνες μετά τον τοκετό είναι απαραίτητος ένας νέος κυτταρολογικός έλεγχος και κολποσκόπηση, στις γυναίκες με προηγούμενο παθολογικό τεστ Παπ.
Όχι. Στο 99 % των περιπτώσεων το μωρό μπορεί να γεννηθεί φυσιολογικά, κολπικά χωρίς να έχει κανένα πρόβλημα. Η ύπαρξη HPV λοίμωξης δεν επηρεάζει την επιλογή του τρόπου του τοκετού καθώς δεν είναι σίγουρο ότι η πιθανότητα μετάδοσης στο έμβρυο μειώνεται με την καισαρική τομή.
Εξαίρεση για την εκλογή της καισαρικής τομής ως μεθόδου τοκετού αποτελούν οι περιπτώσεις μεγάλων κονδυλωμάτων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν απόφραξη ή θα αιμορραγούσαν κατά τη διάρκεια ενός φυσιολογικού τοκετού και ο αποδεδειγμένος καρκίνος του τραχήλου.
Τα κονδυλώματα είναι χαρακτηριστικές αλλοιώσεις του δέρματος και των βλεννογόνων που προκαλούνται από συγκεκριμένους τύπους των ιών των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV).
Τα κονδυλώματα έχουν διάφορα ακανόνιστα σχήματα από επίπεδα μέχρι και με μίσχο ενώ πολλές φορές έχουν μορφή κουνουπιδιού. Το χρώμα τους μπορεί να είναι ίδιο με του δέρματος αν και συχνά είναι πιο ανοιχτό.
Φαίνονται με γυμνό μάτι καθώς προεξέχουν από το δέρμα και είναι ψηλαφητά. Οι γυναίκες τα ανακαλύπτουν συνήθως με την ψηλάφηση στο μπάνιο και τα μπερδεύουν με τις ελιές. Τα περισσότερα έχουν μικρό μέγεθος αλλά αν αφεθούν μπορεί να μεγαλώσουν σημαντικά.
Στις γυναίκες τα κονδυλώματα εμφανίζονται στο αιδοίο, στο περίνεο, στο εφήβαιο, στον κόλπο, στον τράχηλο της μήτρας, στην ουρήθρα και στην περιοχή γύρω από τον πρωκτό. Στους άνδρες τα κονδυλώματα εμφανίζονται στο πέος, στο εφήβαιο, στους όρχεις και στην περιοχή γύρω από τον πρωκτό.
Τα κονδυλώματα σπάνια μπορεί να εμφανιστούν στα χείλη, το στόμα, τη γλώσσα και το λαιμό.
Οι μέθοδοι θεραπείας των οξυτενών κονδυλωμάτων είναι οι εξής: